Varis

1. Anasayfa
2. Varis

Varis, bacak toplardamarlarının kapak yetersizliği nedeniyle yavaş yavaş büyüyerek genişlemesidir. Genişleyen bu anormal damarlar bazı insanlarda hiç yakınma yapmayabilir, bazılarında ise ciddi şikayetler oluşturarak insanın yaşam kalitesini bozar. Tüm varislerin ameliyatsız yöntemlerle tedavisi mümkündür. 

Bu toplardamar hastalığı çoğu kişi tarafından sadece kozmetik bir sorun gibi algılansa da, aslında bacaklarda ağrı, yorgunluk, yanma, kramp, ayak bileğinde şişlik gibi yakınmalar yaparak insanın hayat kalitesini bozabilir. Büyük olanlar (variköz ven yani varisleşmiş toplardamar) seyrek olarak pıhtılaşabilir, kanayabilir ya da çok uzun zamandan beri varsa ayak bileğinde yaralar oluşturabilir.

Hangi Varis Türü Önemlidir?

Genel olarak büyük varisler gerçek anlamda bir hastalıktır ve önemlidir. Çünkü ciltten çıkıntı yapan bu parmak büyüklüğündeki damarlar her zaman dışarıdan gözle görülmeyen bir büyük damar kapak yetmezliğine bağlı gelişir. Bu damar safen toplardamarıdır. Büyük damarlar kötü görünüm dışında bacakta ciddi şikayet oluşturur. Ancak bazı insanlarda -özellikle erkeklerde- hiç bir şikayet yapmayabilir. 

Bacaklarda yeşil renkli 1-2 mm kalınlığındaki orta boy varis ve 1 mm den küçük olan kılcal varis gerçek bir hastalık olarak kabul edilmez. Bunlar sadece sızlama tarzında ağrı ve damarlar üzerinde kaşıntı oluşturur. Çok yoğun olduğunda büyük damarlara benzer şikayet oluşturabilir. Kılcal damarlar ilk çıkarken (çatlarken) de ağrı yapabilir. Kılcal ve orta boy damarlar ya da venler mutlaka tedavi gerektirmez. Görünümü kişiyi rahatsız ediyor ya da çok yoğun olup şikayet yaratıyorsa tedavi edilebilir. Tamamen yok edilmeleri mümkündür.  

Ne Zaman Tedavi Gerektirir?

Varis görüntü olarak kişiyi rahatsız ederse ya da bacakta ağrı, yorgunluk, şişlik, gece krampları gibi rahatsızlık veren yakınma oluşturursa tedavi önerilir. Çünkü bu yakınmalar genellikle insanın yaşam kalitesini bozan şikayetlerdir. Bacakta variköz ven dahil genişlemiş tüm damar türleri ameliyatsız yöntemlerle tamamen giderilebilir. Bu damarların çok geniş olması ameliyatsız tedaviyi engellemez. Ameliyatla tedavi edilebilen tüm varisler ameliyatsız yöntemlerle de tedavi edilebilir. Ameliyatsız tedavinin en önemli avantajları daha kolay ve daha etkili olmasıdır. 

Kimlerde (sık) Görülür?

1. Ailesinde varis olanlarda (kalıtımla geçer)
2. Kadınlarda
3. Doğum yapmış olanlarda (özellikle 2 ve daha fazla doğum yapmış olanlarda ) 
4. Kilolu insanlarda (özellikle bayanlarda)
5. İşi gereği uzun süre ayakta kalan (öğretmenler gibi) ya da uzun süre oturanlarda  daha sık görülür.

Toplardamar Kapakları Ne İşe Yarar? 

Bacak toplardamarlarında kan akımı, ayaktan kalbe doğru yani yukarı doğru olmalıdır. Kan yukarı doğru akarken yer çekimi de damardaki kanı aşağı doğru çeker. Toplardamarlarda var olan çok sayıda kapak sayesinde kan aşağıya gitmez, sadece kalbe doğru gider. Bu kapaklar bir sibop (çek valf) vazifesi görür, kanı kalbe doğru yönlendirir ve ayağa doğru akmasını (ters akım, kaçak ya da reflü) engeller. Bu kapaklar kalp kapağı ile karıştırılmamalıdır. Kalp ile varisin hiç bir ilgisi yoktur. 

Neden Oluşur? 

Varis oluşumunda bacak toplar damarlarında 5-10 cm de bir var olan kapaklar ya da kapakçıklar rol oynar. Bu kapakların çalışması bozulursa buna kapak yetmezliği ya da venöz yetmezlik denir ve damarların genişlemesine yol açar. Toplar damarlardaki kapaklar kalp kapakları ile karıştırılmamalıdır. Bacak damar genişlemelerinin kalp kapakları ile ya da bir kalp hastalığı ile hiç bir ilgisi yoktur.  

Venöz yetmezlik ya da toplardamar kapak yetmezliği, ayaklarda kanın birikmesine yol açar. Biriken kan toplardamarları genişletir ve buradaki damarların büyümesine ya da varisleşmesine yol açar. Büyük varislerin tedavisinde temel prensip, venöz yetmezlik olan asıl damarın kapatılmasıdır. Çünkü henüz dünyada kapak tamiri tedavisi yapılamamktadır.  

Büyük damarlardaki kapak yetmezliği genellikle büyük varislerin oluşmasına yol açar. Kılcal damarların ve orta boy varislerin oluşumu buna bağlı değildir. 

Bu resimde toplardamar kapak yetmezliğinin nasıl varis oluşturduğu anlatılmıştır. 
Resmin sağ tarafında normal toplardamar kapakları gösterilmiş. 
Sol tarafta ise bozulan kapak (kapak yetersizliği) ve buna bağlı gelişen varisler. 

Kalıtsal Bir Hastalık mıdır?

Kalıtım yani genetik faktörlerin etkisi vardır. Ailenizde anne baba ya da kardeşlerde varis varsa, sizde de olma ihtimali artar, ancak sizde de mutlaka olacak anlamına gelmez. Aynı şekilde ailenizde herhangi birinde damarlarda anormal genişleme olmasa da sizde olabilir. Tedavisi yaptığımız hastalarımızın yaklaşık yarısında birinci derece akrabalarda varis var, geri kalanında ise yoktur. 

Bu hastalık toplumlarda daha sık görülür. Afrika ya da Asya'nın az gelişmiş toplumlarında daha az görünür. Gelişmiş ülkelerde daha sık görülme sebebinin yürüme gibi bacak hareketlerini azaltan, daha çok oturup ayakta kalmamıza yol açan yaşam tarzı olduğu düşünülüyor.  

Şişmanlık ve Varis

Varis kilolu insanlarda daha sık görülür. Bu özellikle kadınlar için daha da önemlidir. Bunun nedeni karındaki fazla kiloların karın içinde ana toplardamarlara bası yaparak bacaktaki kanı kalbe taşımaya çalışan toplardamarları zorlamasıdır. Kilo verilmesi bu damarların gelişimini yavaşlatabilir ya da oluşturduğu yakınmaları azaltabilir.
Kilo konusunda önemli kural önce daha fazla kilo almamanın sağlanması daha sonra kilo vermek için uğraşılmasıdır. 

Şişmanlık  Tedaviye Engel midir?

Hayır. Ameliyatsız tedavi yöntemleriyle (lazer, radyofrekans ve yapışkan) fazla kilosu olanlardaki varis de kolaylıkla tedavi edilebilir. Kilolu insanlarda tedavi mümkün değil inancı yanlıştır.

Tanı Nasıl Konur?

Bacak varislerinin çoğu çıplak gözle görülür ve kolaylıkla tanı konabilir. Ama önemli olan büyük genişlemiş damarlara yol açan bir büyük damar (safen toplardamarı) kapak yetmezliğinin olup olmadığının anlaşılması gerekir. Bunun için renkli Doppler ultrasonografi yapılması yeterlidir. Genişleyen bu damarın kaynağının ortaya konmasında ultrason yeterlidir. Genellikle bir başka incelemeye hatta kan testine bile gerek yoktur.

Mükemmel bir ultrason incelemesi ve doğru tanı var olan anormal damarları çok iyi haritalayacak ve tedavinin de mükemmel olmasını sağlayacaktır. Bu nedenle tedavide en önemli basamak renkli Dopplerin ayakta ve çok detaylı yapılması, tanıda bir hata olmamasıdır. Ayakta duramayan hastalarda oturarak da ultrasonu yapılabilir.