Venöz Yetmezlik Nedir?
En önemli venöz yetmezlik bacak toplardamarlarında olur.
Toplardamar kapak sorunu, kanın uzun sürede bacak birikmesine, bu da ayakta ağrı, şişlik yorgunluk gibi yakınmalar yapar.
Venöz yetmezlik toplardamarın yerleşimine göre derin ya da yüzeysel toplar damarlarda olabilir.
Derin venöz yetmezlik daha ciddi bir hastalıktır ve kesin bir tedavisi yoktur.
Yüzeysel venöz yetmezlik genel olarak bacak varisi oluşturur ve kolaylıkla tedavi edilebilir.
Bacakta toplardamarlar iki bölgede yerleşir;
- Yüzeysel yerleşimli toplardamarlar: Bu damarlar derinin hemen altındadır. Bacaktaki kanı kalbe taşıyan yardımcı damarlardır.
- Derin yerleşimli toplardamarlar. Bu damarlar kasların arasında daha derinde yerleşim gösterir. Bacaktaki kanı kalbe taşıyan asıl damarlardır.
1. Yüzeysel Ven Yetmezliği ya da Yetersizliği
Yüzeydeki toplardamarların yani safen toplardamarlarının kapaklarında sorun olması ve kanı kalbe etkili olarak taşıyamaması sonucu gelişir. Kan yıllar içinde bacaklarda birikir. Ağırlığı ile küçük toplardamarların genişlemesine yol açar. Genişleyen ve kıvrıntılı bir hal alan bu damarlara varis diyoruz. Süre geçtikçe bu varisler daha da genişler. Kanın bacaklarda yıllarca hafif hafif birikimi ayak bileklerinde ödem yani şişlik oluşturur. Bu sitede varis belirtileri sayfasında daha detaylı anlatıldığı şekilde ayaklarda ağrı, yanma, yorgunluk, gece krampları gibi şikayetlerin oluşmasına yol açar. Yüzeysel venöz yetmezliğin kesin bir tedavisi vardır. Bu daha çok varis tedavisi diye bilinir. Varis tedavisinde biz asıl sorunu yani venöz yetmezliği tedavi ederiz. Böylece varisler de tamamen kaybolur ve tekrarlamaz. Bu tedavi yöntemleri lazer, radyofrekans, köpük tedavisi gibi yöntemlerdir ve varis tedavisi başlığında detaylı olarak anlatılmıştır.
Yuklarıdaki resimde izlenen varisler yüzeysel ven yetmezliğine bağlı (safen ven yetmezliği) gelişmiştir. Burada görünen büyük varisler gerçek bir hastalıktır.
Solda normal toplardamar kapakları sağda ise kapak yetmezliği ya da toplardamar yetmezliğie ait görünüm var.
Bacak toplardamarlarında kan akımı ayaktan kalbe doğru tek yöndür. Kan ayağa doğru akmamalıdır.
Kan aşağı yani ayağa doğru ara ara akarsa buna damarda kaçak ya da yetersizlik denir.
Eğer bacaktaki varisler çok uzun süreden beri varsa, venöz yetmezlik dediğimiz hastalık bacaklarda varislerden başka sorunlar da oluşturur.
2. Derin Ven Yetmezliği ya da Yetersizliği
Derin venler yüzeysel venlere göre çok daha önemli damarlardır. Bu damarlar vücuttaki kirli kanı kalbe taşıyan ana damar sistemidir. Bacaklarda kasların içinde daha derinde yerleşir. Bu bölgedeki toplardamar kapak sorunu (kaçak ya da yetersizlik) iki nedenle olur.
1) Damarlarda pıhtılaşma olmadan: Bu durum ne yazık ki kesin tedavisi olmayan bir hastalıktır. Derin toplardamarlar bacaktaki kanı asıl taşıyan damarlar olduğu için bunlara müdahale edilemez. Tedavide varis çorapları, ayakların ara ara yükseltilmesi ve şikayetlerin azaltılması için bazen ilaç kullanımı vardır. Ancak kesin tedavisi yoktur.
2) Damarlarda pıhtılaşma ile yani derin ven trombozu ile gelişen venöz yetmezlik: Bu durumda kapakları harap eden olay damar içindeki pıhtıdır. Bu pıhtı eğer çok erken bir şekilde damar içinde yöntemlerle tedavi edilebilirse venöz yetmezlik gelişmeyebilir. Eğer erken dönemde tedavi edilmezse genel olarak venöz yetmezlik gelişir ve hayat boyu tam tedavi şansı olmaz. Ancak geç dönemde bile bu tıkanma kısmen açılarak hastanın rahat etmesi sağlanabilir.
Derin ven yetmezliği ya da yetersizliğinde en fazla etkilenen bölge ayak bileğinin iç kısmıdır. Burada (aşağıdaki resimlerde görüldüğü gibi) deride kahverengi lekeler, kılcal ya da daha büyük varisler, deride sertleşme, ayakta şişlik ortaya çıkar. Tedavi edilmeyip daha da bekletilirse bu bölgelerde iyileşmesi çok zor olan yaraları çıkabilir. Varis hastalığı bu kadar ilerlemeden tedavi edilmelidir.
Bacaklarda temel olarak yüzeysel venlerdeki yetersizlik varis oluşturur. En önemli varis nedeni safen toplar damar yetmezliğidir.
Her bir bacakta önce büyük safen toplardamarı, arkada küçük safen toplardamarı olmak üzere iki adet safen damarı vardır.
Bacaklardaki varisin %95'inde sorumlu bu damarların bir ya da ikisinde olan kapak yetersizliğidir.
Safen damarları dışında arkada Giacomini toplardamarı denen bir damar yetmezliği ve bacakların her noktasında olabilen perforan ven (toplardamar) yetmezliği de olabilir ve bunlar da varis oluşturabilir.
Resimde görülen mavi damarların (safen toplardamarı) kapaklarında yetersizlik olursa büyük varis oluşumuna yol açar.
Büyük varislerin en önemli kaynağı bacak ön ve arka tarafında bulunan bu toplardamarların kapak yetersizliğidir. Ameliyatsız varis tedavi yöntemleriyle kolaylıkla tedavi edilebilir.
Venöz yetmezlik uzun süreden beri varsa buna kronik venöz yetmezlik denir.
Venöz Yetmezlik Belirtileri Nelerdir?
İster yüzeysel toplardamarlarda ister derin toplardamarlarda gelişsin venöz yetmezlik belirtileri birbirine benzer:
- Bacaklarda ağrı: Sabah azdır, günü ilerleyen saatlerinde daha belirginleşir.
- Ayak bileğinde ve bacaklarda şişlik: Bu da günün ilerleyen saatlerinde belirginleşir.
- Bacaklarda yorgunluk, gerginlik, yanma ve ağırlaşma hissi.
- Bacak kıllarının dökülmesi, derinin daha parlak bir hal alması ve incelmesi.
- Ayak bileğinin özellikle iç kesiminde deride kahverengi lekeler oluşması
- Bacaklarda varislerin çıkması: Bu yüzeysel venöz yetmezlikte yani varis hastalığında çok belirgindir.
- Ayak bileği içi kısmında ülser yani kapanmayan yara oluşması.
Venöz Yetmezlik Tanısı
Deneyimli bir doktor hastanın ayağını ve hasta şikayetlerini inceleyerek tanı koyabilir ancak her hastada mutlaka renkli Doppler ultrason inceleme yapılması gerekir.
Renkli Doppler ultrason inceleme hem kapak sorunu var mı yok mu; hem de derin damarlarda mı yoksa yüzeysel damarlarda mı olduğunu ortaya çıkarır. Tanının doğru olması için bu inceleme mutlaka ayakta iken yapılmalıdır.
Tedavi Edilebilir mi?
Yüzeysel venöz yetmezlik (yani varis hastalığı): çok kolay ve çok etkili bir biçimde tedavi edilebilir. En iyi tedaviler ameliyatsız olarak yapılan lazer, radyofrekans ve köpük gibi tedavilerdir. Hastalar tamamen iyileşir. Varis tedavisi sayfasında detaylı bilgi bulabilirsiniz.
Derin ven yetmezliği: Eğer bu hastalık derin ven trombozuna (bacak toplardamarlarının pıhtı ile tıkanması) bağlı gelişmişse öncelikle onu tedavi etmek gerekir. Eğer tıkanma yok, sadece kapak yetersizliği varsa bunun kesin bir tedavisi yoktur. Varis çorabı kullanımı ve her gün ara ara bacakların yükseltilmesi son derece yararlıdır. Gerekirse şikayetleri azaltacak bazı ilaçlar verilebilir. Bunlar yakınmaları azaltır ancak derin ven yetmezliğini kesin olarak gidermez.